Cmentarz żydowski w Tuszynie. Uroczystość upamiętnienia żydowskich mieszkańców miasta

Po krótkich wystąpieniach uczeń tuszyńskiej szkoły odczytał nazwiska tuszyńskich rodzin, które widnieją na pamiątkowej tablicy zamontowanej na dużym głazie. Na koniec uroczystości na cmentarzu położono sześć fragmentów macew, które udało się odzyskać po trzech latach starań. W najbliższym czasie mają powrócić jeszcze trzy kawałki płyt nagrobnych.
- Gmina Wyznaniowa Żydowska w Łodzi planuje stworzyć na cmentarzu lapidarium, z fragmentów macew, które mamy nadzieję uda się odzyskać - mówi Robert Kobylarczyk, nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 1 w Tuszynie, organizator uroczystości.
Po jej zakończeniu uczestnicy spotkali się on-line z potomkami tuszyńskich Żydów, którzy opowiadali o swoich rodzinach.
Oba przedsięwzięcia odbyły się w ramach projektu "Wspomnienie Społeczności Żydowskiej z Tuszyna", współfinansowanego przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce. Wcześniej odbyły się jeszcze spacer śladami tuszyńskich Żydów i koncert chóru żydowskiego CLIL.

Ocenia się, że pod koniec okresu międzywojennego Żydzi stanowili połowę mieszkańców Tuszyna. Cmentarz został założony przypuszczalnie w XIX wieku, a pochowano na nim setki osób. Po drugiej wojnie światowej o miejsce pochówku nikt nie dbał, wszystkie macewy wywieziono, układano z nich chodniki, przypuszczalnie użyto ich do budowy ulic, część ktoś zabrał. Następnie teren włączono do ośrodka wypoczynkowego MSW, a po jego likwidacji miejsce pochówku popadło w zapomnienie, teren porastał chwastami i samosiejkami.
Dopiero trzy lata temu dzięki staraniom i zaangażowaniu Roberta Kobylarczyka, wróciła pamięć o zaniedbanym cmentarzu.
Tuszyński nauczyciel zorganizował prace porządkowe, zgłosił się do programu znakowania żydowskich nekropolii, a dzięki temu trafiła do portalu zabytek.pl. Co roku Robert Kobylarczyk organizuje uroczystość upamiętniającą tuszyńskich Żydów, dotarł do ich potomków mieszkających w Izraelu i Stanach Zjednoczonych, zorganizował zbiórkę pieniędzy. Efektem tych zabiegów jest głaz z tablicą, na której widnieje znak QR odsyłający do portalu zabytek.pl, a z drugiej strony kamienia zamocowano drugą tablicę z kilkudziesięcioma nazwiskami Żydów mieszkających w Tuszynie.